Βάζεις κι εσύ συχνά φαγητό στην κατάψυξη; Υπάρχει πολύ μπέρδεμα όσον αφορά το αν πρέπει, πώς και για πόσο καιρό πρέπει να καταψύχουμε τρόφιμα.

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν κάποια πράγματα.

Τι είναι η διαδικασία της κατάψυξης;

Η ψύξη του τροφίμου είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μην πετάμε φαγητό και να «κρατάμε» τα θρεπτικά του συστατικά. Η διαδικασία της κατάψυξης δεν καταστρέφει τα θρεπτικά συστατικά. Αντίθετα, η κατάψυξη προστατεύει τα τρόφιμα από το να χαλάσουν, γιατί μειώνει την κίνηση των μορίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι μικροοργανισμοί να είναι σε αδράνεια, μειώνεται η δραστηριότητά τους και εμποδίζεται η ανάπτυξή τους, η οποία προκαλεί φθορά στα τρόφιμα ή τροφική δηλητηρίαση στο άτομο.

Έτσι, η κατάψυξη διατηρεί τα τρόφιμα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Από τη στιγμή που το τρόφιμο θα αποψυχθεί, οι μικροοργανισμοί αυτοί γίνονται πάλι ενεργοί και μπορούν να πολλαπλασιαστούν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και να οδηγήσουν σε φθορά του τροφίμου ή/και τροφική δηλητηρίαση.

Είναι καλό να βάζουμε φαγητό στην κατάψυξη;

Η διαδικασία της κατάψυξης, με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται σωστά, διατηρεί το μεγαλύτερο μέρος των βιταμινών και θρεπτικών συστατικών του τροφίμου.

Το μοναδικό μειονέκτημά της είναι το «κάψιμο» που μπορεί να προκαλέσει η ψύξη. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω της επαφής του αέρα με την επιφάνεια του τροφίμου, η οποία μειώνει την υγρασία του και ταυτόχρονα και τη γεύση του. Το τρόφιμο που έχει «καεί» από τον πάγο δεν είναι επικίνδυνο προς κατανάλωση, αλλά έχει μια δυσάρεστη υφή, τα θρεπτικά συστατικά του έχουν καταστραφεί και μπορεί να έχει απορροφήσει οσμές από τα γύρω φαγητά.

Ποιες τροφές μπορούμε να καταψύξουμε;

Σχεδόν όλα τα τρόφιμα μπορούν να καταψυχθούν εκτός από τις κονσέρβες -μπορούμε βέβαια να βγάλουμε την τροφή από την κονσέρβα και να τη βάλουμε στην κατάψυξη. Όμως, το ότι είναι ασφαλές να καταψύξουμε σχεδόν οποιοδήποτε τρόφιμο, δε σημαίνει ότι και η ποιότητά του μετά την απόψυξη είναι πάντα ικανοποιητική.

Τροφές των οποίων η ποιότητα επηρεάζεται αρνητικά από την κατάψυξη

• Ωμά αυγά σε κέλυφος, γιατί θα επεκταθούν και θα σπάσουν
• Βρασμένα αυγά, γιατί αποκτούν υφή όπως το λάστιχο
• Λαχανικά ή φρούτα με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό (π.χ., μαρούλι, αγγούρι, καρπούζι), γιατί αποκτούν μια πολτώδη υφή όταν ξεπαγώσουν. Τα υπόλοιπα λαχανικά απλά τα ζεματίζουμε για να εμποδίσουμε την ενζυματική δραστηριότητα που μπορεί να αλλοιώσει την ποιότητά τους και μετά τα καταψύχουμε και τα αποθηκεύουμε.
• Σάλτσες με βάση το αυγό (όπως η μαγιονέζα), γιατί διαχωρίζονται και σβολιάζουν
• Γιαούρτι, άπαχα κρεμώδη τυριά και το τυρί κοτατζ, γιατί «νερουλιάζουν»
• Μαγειρεμένες πατάτες, γιατί αποκτούν μία τραχεία υφή όταν θα ξεπαγώσουν
• Τελείως μαγειρεμένα ζυμαρικά, γιατί αποκτούν μία πολτώδη υφή όταν αποψυχθούν. Αν θέλουμε να καταψύξουμε τα ζυμαρικά μας, θα πρέπει να μην τα έχουμε μαγειρέψει εντελώς.

10 απλές οδηγίες για το σωστό πάγωμα/ξεπάγωμα των τροφίμων

1. Να βάζουμε τα τρόφιμα σε ειδικά δοχεία αποθήκευσης για να αποφεύγεται το «κάψιμο» των τροφών από τον πάγο. Καλό είναι να αποφεύγουμε να αποθηκεύουμε τις τροφές στη κατάψυξη μέσα σε πλαστικά γιατί περιέχουν κάποια χημικά (βισφενόλη Α -bisphenolA (BPA) και φθαλικές ενώσεις -phthalates) που μπορεί να εισχωρήσουν στο φαγητό και να κάνουν κακό στην υγεία μας. Καλό είναι να χρησιμοποιούμε μεταλλικά και γυάλινα σκεύη, αλεύκαντο λαδόχαρτο ή προϊόντα από σιλικόνη που έχουν φτιαχτεί από πλαστικό χωρίς BPA.
2. Να αναγράφουμε την ημερομηνία όπου καταψύχουμε το τρόφιμο για να θυμόμαστε πότε να το ξεπαγώσουμε και να μη χαλάσει.
3. Να βάζουμε τις τροφές σε μικρές συσκευασίες για να καταψύχονται γρήγορα και να μπορούμε να αποψύχουμε αργότερα την ποσότητα που πραγματικά χρειαζόμαστε. Επιπλέον, στις τροφές που δεν έχουν καταψυχθεί γρήγορα δημιουργούνται κρύσταλλοι από πάγο, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της απόψυξης καταστρέφουν κάποια κύτταρα και κάνουν το τρόφιμο να έχει μία πολτώδη υφή όταν θα ξεπαγώσει. Αυτό προκαλεί το κρέας να χάσει τους “χυμούς” του και τροφές όπως μαγιονέζα ή κρέμα να διαχωριστούν και να σβολιάσουν. Ιδανικά θα πρέπει μία τροφή με πάχος 5 cm και να παγώσει εντελώς σε περίπου 2 ώρες.
4. Να μη βάζουμε ποτέ τροφές που δεν έχουν ήδη παγώσει τη μία πάνω στην άλλη μέσα στην κατάψυξη. Βάζουμε τις τροφές χωριστά στην κατάψυξη και τις τοποθετούμε  τη μία πάνω στην άλλη αφού παγώσουν.
5. Να κρυώνουμε το τρόφιμο πριν το καταψύξουμε. Αν το βάλουμε ζεστό μέσα στην κατάψυξη απλά θα ανεβάσουμε τη θερμοκρασία του καταψύκτη και αυτό μπορεί να προκαλέσει τα τρόφιμα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με το συγκεκριμένο τρόφιμο μέσα στην κατάψυξη να αρχίσουν να ξεπαγώνουν ελαφρώς.
6. Ένας καταψύκτης με πάγο είναι ένας αναποτελεσματικός καταψύκτης οπότε θα πρέπει να τον κάνουμε απόψυξη.
7. Να καταψύχουμε την τροφή άμεσα και όχι αφού έχει μείνει για αρκετό καιρό στο ψυγείο. Η φρεσκάδα και η ποιότητα του τροφίμου τη στιγμή της ψύξης επηρεάζουν την ποιότητα του αποψυγμένου τροφίμου. Αν το τρόφιμο καταψυχθεί κοντά στην καλύτερη ποιότητα του, τότε το αποψυγμένο τρόφιμο θα έχει καλύτερη γεύση από το τρόφιμο που καταψύχθηκε αφού πρώτα είχε μπαγιατέψει.
8. Να βάζουμε φαγητό στην κατάψυξη στους -18 °C ή και λιγότερο για να κρατάνε την περιεκτικότητά τους σε βιταμίνες, χρώμα, γεύση και υφή.
9. Όταν βάζουμε ένα τρόφιμο στην κατάψυξη, σημειώνουμε την ημερομηνία που το καταψύχουμε για να ξέρουμε πόσο καιρό το έχουμε στην κατάψυξη. Κάθε τρόφιμο έχει διαφορετική ημερομηνία ζωής στη κατάψυξη. (Παρακάτω θα δείτε τη διάρκεια ζωής του κάθε τροφίμου στην κατάψυξη)
10. Καλό είναι να μην ξεπαγώνουμε το τρόφιμο σε θερμοκρασία δωματίου, αλλά μέσα στο ψυγείο. Η πιο κατάλληλη μέθοδος ξεπαγώματος είναι η αργή απόψυξη μέσα στο ψυγείο. Να υπολογίζουμε περίπου 5 ώρες για κάθε ½ κιλό. Αν αποψύξουμε το τρόφιμο στα μικροκύματα θα πρέπει να το μαγειρέψουμε απευθείας.
11. Να μην ξανακαταψύχουμε ποτέ κάτι που έχει ήδη ξεπαγώσει – γιατί θα αυξηθεί ο αριθμός των βακτηρίων που έχει το τρόφιμο και αυτό θα αυξήσει τις πιθανότητες για τροφική δηλητηρίαση όταν καταναλωθεί. Μπορούμε όμως να καταψύξουμε τρόφιμο που έχει μαγειρευτεί από υλικά που ήταν προηγουμένως στην κατάψυξη. Για παράδειγμα, μπορούμε να καταψύξουμε τα μπιζέλια που μαγειρέψαμε, παρόλο που τα ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα μπιζέλια (πριν μαγειρευτούν) ήταν προηγουμένως στην κατάψυξη.

Ποια είναι η διάρκεια ζωής διαφορετικών τροφών στην κατάψυξη;

Πόσο μπορούμε, δηλαδή, να διατηρήσουμε τα διαφορετικά φαγητά στην κατάψυξη;

Ο ακριβής χρόνος ζωής των τρόφιμων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (τη σύσταση του τροφίμου, το ρυθμό κατάψυξης, τις συνθήκες αποθήκευσης). Κάποιες γενικές οδηγίες για το για πόσο καιρό μπορούμε να καταψύξουμε συγκεκριμένα προϊόντα μπορείτε να δείτε παρακάτω:

• Βούτυρο και μαργαρίνη: 3 μήνες
  Τριμμένο τυρί: 4 μήνες
  Ψωμί: 3 μήνες
  Ωμές ζύμες: 6 μήνες
  Τα πιο πολλά μαγειρεμένα φαγητά: 2-3 μήνες
  Σούπες: 2-3 μήνες
  Πίτσα: 1-2 μήνες
  Ωμό κρέας: 6-12 μήνες
  Ωμός κιμάς: 3-4 μήνες
  Ωμά πουλερικά: 6-9 μήνες
  Ωμά άπαχα ψάρια: 6 μήνες
  Ωμά λιπαρά ψάρια: 2-3 μήνες
  Καπνιστό ψάρι: 2 μήνες
  Ωμά θαλασσινά: για 3-6 μήνες
  Αλλαντικά: 1-2 μήνες
  Ζεματισμένα λαχανικά: 8-12 μήνες

Μαζί μπορούμε να διαμορφώσουμε μια διατροφή που να ανταποκρίνεται στις δικές σου μοναδικές ανάγκες! Είσαι μόλις ένα βήμα μακριά! Επικοινώνησε μαζί μου!

Βιβλιογραφία

1. Refrigerator and Freezer Storage Chart FDA, 2018 2018-03-06-FoodStorageCharts-English (fda.gov)
2. Storage times for the refrigerator and freezer, 2021 Cold Food Storage Chart | FoodSafety.gov 2021
3. Freezing and Food Safety USDA Food Safety and Inspection Service, 2013Freezing and Food Safety | Food Safety and Inspection Service (usda.gov) 2013
4. National Center for Home Food Preservation “Resοurces for Home Food Freezing”, 2022 National Center for Home Food Preservation | How Do I? Freeze (uga.edu)