Κατακλυζόμαστε από μια σειρά κρίσεων. Πρώτα αυτή του COVID-19, έπειτα αυτή του πολέμου και τώρα η ενεργειακή. Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. Όλο και περισσότερα άτομα υποφέρουν από διαταραχές της διάθεσης και φαίνεται ότι θα είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγουμε από αυτή την κατάσταση χωρίς την απαραίτητη στήριξη και βοήθεια. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, περίπου το 5% του ελληνικού πληθυσμού άνω των 15 ετών πάσχει από κατάθλιψη. Από το 2009 στο 2014 είχαμε 80% αύξηση στα ποσοστά κατάθλιψης (ΕΛΣΤΑΤ, 2016). Εκτιμάται ότι τα ποσοστά αυτά έχουν αυξηθεί και άλλο λόγω της COVID-19. Πόσοι από εμάς έχουμε την ψευδαίσθηση οτι αν φάμε κάτι που ικανοποιεί το στομάχι μας (κυρίως junk food, διάφορα γλυκά κτλ), θα ικανοποιήσει εξίσου και την ψυχή μας; Φαντάζομαι πολλοί. Αυτό δείχνει ότι ενστικτωδώς , λίγο ή πολύ, όλοι μας πιστεύουμε πως η διατροφή σχετίζεται με την ψυχική μας υγεία. Στο άρθρο που ακολουθεί θα δούμε πώς η διατροφή σχετίζεται και απηρεάζει άμεσα την κατάθλιψη.
Τι είναι κατάθλιψη;
Η ψυχική υγεία είναι ένας ευρύς όρος, ο οποίος σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό υγείας, είναι μια κατάσταση συναισθηματικής και διανοητικής ευεξίας στην οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις δικές του ικανότητες, ανταπεξέρχεται στις απογοητεύσεις αλλά και στις δύσκολες συνθήκες της ζωής, έχει πίστη στη δική του αξία αλλά και των άλλων, ζει και εργάζεται παραγωγικά και με άνεση και είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κοινότητά του. Η ψυχική υγεία δε σημαίνει απλά απουσία μία ψυχικής διαταραχής ή ασθένειας, αλλά έχει να κάνει με συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική μας ευεξία (WHO, 2021).
Ψυχική ασθένεια ή διαταραχή είναι ένα σύνολο ψυχικών συμπτωμάτων και ενοχλήσεων, τα οποία δυσχεραίνουν την καθημερινότητα του ατόμου και προκαλούν ένα αίσθημα προσωπικής δυσφορίας. Οι ψυχικές διαταραχές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών, για παράδειγμα αναπτυξιακές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές διάθεσης και πολλές άλλες. Η κατάθλιψη αποτελεί μια διαταραχή της διάθεσης. Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθώ με τη σχέση διατροφής και κατάθλιψης.
Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθώ με μία πλευρά της σχέσης αυτής.
Πώς μπορεί η διατροφή να επηρεάσει την κατάθλιψη;
Το τι επηρεάζει την ψυχική μας υγεία είναι πράγμα πολύπλοκο και πολύπαραγοντικό. Υπάρχουν όμως πολλά ερευνητικά στοιχεία που δείχνουν ότι η διατροφή και η σωματική δραστηριότητα παίζουν πολύ σημαντικό και βασικό ρόλο. Το πείραμα λιμοκτονίας της Minnesota ήταν ένα ιατρικό πείραμα που έγινε κατά τη διάρκεια του β’ Παγκοσμίου πολέμου και έδειξε ότι η μη επαρκής πρόσληψη τροφής έχει όχι μόνο σοβαρές φυσιολογικές επιπτώσεις, αλλά και ψυχολογικές (Kalm&Semba, 2003, TheJournalofNutrition).
Η διατροφή επηρεάζει το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος και αυτός με τη σειρά του επηρεάζει την ψυχική μας υγεία. Παρόλο που ο εγκέφαλος ζυγίζει περίπου μόνο το 2% του σωματικού μας βάρους, χρειάζεται το 20-40% των ημερήσιων ενεργειακών μας αναγκών. Για αυτό τον λόγο ο εγκέφαλος χρειάζεται μία συνεχή ροή καυσίμου. Από πού προέρχεται αυτό το καύσιμο; Από τις τροφές που καταναλώνουμε, από το τι τρώμε!
Κάθε λεπτό που χτυπάει η καρδιά μας, περίπου 1L (750-1000mL) νέο αίμα κυλάει μέσα στον εγκέφαλο. Διαπιστώνουμε δηλαδή πόσο άμεσα επηρεάζεται ο εγκέφαλός μας και κατά συνέπεια και η ψυχική μας υγεία από το τι τρώμε.
Υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ διατροφής και ψυχικής υγείας. Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που ακολουθούν μία υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή έχουν λιγότερες πιθανότητες να έχουν ή να εμφανίσουν κατάθλιψη. Από την άλλη μεριά έρευνες δείχνουν ότι η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει την πρόσληψη τροφής και τη διατροφική μας συμπεριφορά.
Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη λύση για τη μείωση του επιπολασμού της κατάθλιψης, αλλά η διατροφή αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εφόδιο στην καταπολέμησή της.
Όσο σημαντική και απαραίτητη είναι η σωστή, ισορροπημένη και κατάλληλη διατροφή για τη διαχείριση των καρδιοπαθειών, του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, των νεφροπαθειών και άλλων νοσημάτων, τόσο σημαντική και απαραίτητη είναι και στον τομέα της ψυχιατρικής.
Υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί μέσω των οποίων η διατροφή επηρεάζει τη διάθεση. Τέτοιοι μηχανισμοί είναι η μεθυλίωση, το οξειδωτικό στρες, οι φλεγμονές, το εντερικόμικροβίωμα, ο μεταβολισμός των νευροδιαβιβαστών. Δε θα σας κουράσω με λεπτομέρειες.
Για να καταπολεμήσουμε την κατάθλιψη θα πρέπει οι παραπάνω μηχανισμοί να λειτουργούν σωστά. Για να λειτουργούν οι παραπάνω μηχανισμοί καλά χρειάζονται πολλά διαφορετικά θρεπτικά συστατικά, για παράδειγμα βιταμίνες, μέταλλα, ω-3 λιπαρά οξέα.
Έρευνες δείχνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε υπερ-επεξεργασμένες τροφές σχετίζεται θετικά με την κατάθλιψη.
Διατροφή και κατάθλιψη
Ποια διατροφή μπορεί λοιπόν να μας καλύψει σε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε για να λειτουργούν καλά οι μηχανισμοί αυτοί;
Ένα πρόσφατο review επιβεβαίωσε συμπεράσματα που είχαν βγει και από άλλες προγενέστερες έρευνες (Ventriglio etal., CP & EMH, 2020; Francis etal., PloS One, 2019; Psaltopoulouetal., AnnNeurol, 2013; Laietal., AmJClinNutr, 2013; Jackaetal., PsychosomMed, 2011; Akbaralyetal., BrJPsychiatry, 2009), ότι δηλαδή η μεσογειακή διατροφή μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά ως προς την κατάθλιψη. Οι έρευνες SMILES, HELFIMED, τo MoodFood project έχουν δείξει ότι υγιεινή διατροφή σύμφωνη με τις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης στον γενικό πληθυσμό.
Τι περιλαμβάνει η μεσογειακή διατροφή;
Φρούτα, λαχανικά, ψάρια, άπαχη πρωτεΐνη, προϊόντα ολικής αλέσεως, όσπρια, ελαιόλαδο, σπόρους και ξηρούς καρπούς) σχετίζεται αρνητικά με την κατάθλιψη.
Μπορείτε να διαβάσετε και το updated άρθρο μου «τροφές που μας φτιάχνουν τη διάθεση» εδώ ή για εξατομικευμένες συμβουλές μπορείτε να κλείσετε ραντεβού εδώ.
