Εάν έχεις άσθμα, σίγουρα θα έχεις αναρωτηθεί ποιά είναι η σχέση μεταξύ διατροφής και άσθματος και τι ρόλο παίζει η διατροφή και στην διαχείριση της κατάστασής σου. Μέχρι στιγμής, δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει μια συγκεκριμένη δίαιτα-διατροφή που να “εξαλείφει” τα συμπτώματα του άσθματος. Παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχουν ορισμένες διαιτητικές πρακτικές οι οποίες μπορούν να καταπραΰνουν τα συμπτώματα της πάθησης.

Πάμε, όμως, αρχικά να διευκρινίσουμε τι είναι το άσθμα.

Τι είναι το άσθμα;

Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή των αεραγωγών. Οι αεραγωγοί ή αλλιώς βρόγχοι είναι οι σωλήνες που μεταφέρουν αέρα στους πνεύμονες.  Στα άτομα που υποφέρουν από άσθμα, οι μύες που περιβάλλουν τους αεραγωγούς, συστέλλονται. Αυτή η σύσπαση προκαλεί τη στένωση των αεραγωγών, παρεμποδίζει τη ροή του αέρα στους πνεύμονες και έτσι δυσκολεύεται το άτομο να αναπνεύσει. Το ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από άσθμα φαίνεται να αυξάνει ανά δεκαετία. Στην Ελλάδα περίπου το 8,1% των ενηλίκων και το 11,7% των παιδιών πάσχει από άσθμα. Στο 2/3 των παιδιών που έχουν άσθμα, το άσθμα εξαφανίζεται κατά την εφηβική ηλικία και στο 1/3 των περιστατικών επανεμφανίζεται κατά την ενήλικη ζωή.

η πάθηση του άσθματος

Ποια τα συμπτώματα και τι προκαλεί άσθμα;

Κοινά συμπτώματα του άσθματος είναι ο βήχας (ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες), η δύσπνοια, το βάρος στο στήθος και ο συριγμός κατά την αναπνοή (wheezing).  

Οι αιτίες που προκαλούν άσθμα διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μπορεί να οφείλεται σε γενετική προδιάθεση ή σε περιβαλλοντολογικούς παράγοντες.   Συχνές αιτίες είναι οι αλλεργίες, ο καπνός, η υγρασία, οι ιογενείς λοιμώξεις και η άσκηση. 

εισπνεόμενο

Ποια είναι η θεραπεία του άσθματος;

Δεν υπάρχει θεραπεία για τους περισσότερους τύπους άσθματος, αλλά διαχείριση των συμπτωμάτων του. Η συνήθης φαρμακευτική αγωγή για το άσθμα περιλαμβάνει ανακουφιστικά φάρμακα (φάρμακα για την αντιμετώπιση μίας κρίσης άσθματος) και ρυθμιστικά φάρμακα (φάρμακα για την καταστολή της φλεγμονής και την πρόληψη συμπτωμάτων και κρίσεων). Ανακουφιστικά φάρμακα είναι τα βρογχοδιασταλτικά, τα οποία δρουν στις λείες μυϊκές ίνες των αεραγωγών (βρόγχων) και σταματούν το βρογχόσπασμο. Τέτοια είναι οι β-διεγέρτες ταχείας έναρξης δράσης και τα αντιχολινεργικά βραχείας δράσης. Ρυθμιστικά είναι τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, β-διεγέρτες μακράς δράσης, αντιλευκοτριένια (μοντελουκάστη).

Επίσης, η ελεγχόμενη έκθεση στο ερέθισμα που προκαλεί άσθμα (π.χ. υγρασία, κάποιο κατοικίδιο, καπνός, κτλ.) είναι σημαντικός παράγοντας της θεραπείας.

τι να προσέξεις στη διατροφή σου αν πάσχεις από άσθμα

Διατροφή και Άσθμα

Τι ρόλο παίξει η διατροφή στο άσθμα;

Υπάρχουν πολλές έρευνες που δείχνουν ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στο άσθμα, καθώς μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και εξέλιξη του.

Φρούτα και λαχανικά

Τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος (ειδικά τα μήλα και τα πορτοκάλια). Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορεί να κάνει τα συμπτώματα του άσθματος πιο διαχειρίσιμα και στα παιδιά και στους ενήλικες. Άτομα με άσθμα έχουν χαμηλό FEV1. Τα φρούτα και τα λαχανικά, όμως, μπορούν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερο FEV1 (FEV1 είναι ο όγκος αέρα που εκπνέεται δυναμικά σε 1 δευτερόλεπτο, forced expiratory volume in 1 second). Επίσης, οι έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών οδηγεί στη μείωση προ-φλεγμονωδών ουσιών (κυτοκινών) και την ταυτόχρονη αύξηση αντιφλεγμονωδών δεικτών. Τα ουδετερόφιλα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων και κατά τη κρίση του άσθματος παρατηρείται αύξηση λευκών αιμοσφαιρίων. Στους ενήλικες με άσθμα, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σχετίζεται αντίστροφα με τα ουδετερόφιλα  στους αεραγωγούς. 

Γαλακτοκομικά προϊόντα

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα φαίνεται ότι μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στη λειτουργία των πνευμόνων. Έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων μπορεί να επιδεινώσει την εξέλιξη του άσθματος. Ο μηχανισμός που εμπλέκεται στην εξέλιξη του άσθματος μπορεί να έχει να κάνει με τις αντιδράσεις του οργανισμού προς τις πρωτεΐνες του γάλακτος ή των λιπιδίων του γάλακτος. Φαίνεται ότι η κατανάλωση του γάλακτος σχετίζεται με αύξηση των προ-φλεγμονωδών ουσιών (ιντερλευκίνη -17F) και έτσι μπορεί να επιδεινωθεί το άσθμα.

Δίαιτα δυτικού τύπου

 Η δίαιτα δυτικού τύπου είναι πλούσια σε λιπαρά και χαμηλή σε φυτικές ίνες. Αυτού του τύπου η δίαιτα σχετίζεται με φλεγμονές στους αεραγωγούς και επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας σε ασθενείς με άσθμα. Η δίαιτα δυτικού τύπου σχετίζεται με αύξηση στα ηωσινόφιλα στους αεραγωγούς. Μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά (>60% την ενεργειακής πρόσληψης από λιπαρά) οδηγεί σε ενισχυμένη παραγωγή προ-φλεγμονωδών κυτοκινών στα πνευμόνια και την επακόλουθη υπερ-απόκριση των αεραγωγών. 

Μεσογειακή διατροφή

Η διατροφή Μεσογειακού τύπου με έμφαση στις φυτικές τροφές, δηλαδή μία διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, προϊόντα ολικής, σπόρους, ξηρούς καρπούς, μέτρια σε ψάρια και χαμηλή πρόσληψη κρέατος, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των συμπτωμάτων. Οι φυτικές τροφές μειώνουν τα προ-φλεγμονώδη στοιχεία, ενώ αυξάνουν τους αντιφλεγμονώδεις δείκτες. Οι φλαβονοειδείς ουσίες, η βιταμίνη Ε, C, β-καροτένιο, σελήνιο, ψευδάργυρο και μαγνήσιο λειτουργούν προστατευτικά ως προς το άσθμα. Τα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα του άσθματος. Έρευνες έχουν δείξει ότι έγκυες οι οποίες ακολουθούσαν Μεσογειακή διατροφή κατά τη διάρκεια της κύησης, έχουν μικρότερη πιθανότητα τα παιδιά τους να εμφανίσουν συριγμό κατά την αναπνοή (wheezing) τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.  

τι ρόλο παίζει η διατροφή στην αντιμετώπιση του άσθματος:

Φυτικές ίνες

Οι φυτικές ίνες φαίνεται να βελτιώνουν τη λειτουργία των πνευμόνων. Άτομα με άσθμα έχουν χαμηλό FEV1. Η πρόσληψη φυτικών ινών σχετίζεται με μεγαλύτερο FEV1. Οι φυτικές ίνες εμποδίζουν τις μεγάλες αυξήσεις γλυκόζης στο αίμα (υπεργλυκαιμία).  Η υπεργλυκαιμία διεγείρει την απελευθέρωση προφλεγμονωδών κυτοκινών.

Εντερικό μικροβίωμα

Οι φυτικές ίνες επηρεάζουν το εντερικό μικροβίωμα. Ο ρόλος του εντερικού μικροβιώματος φαίνεται ότι είναι καίριος. Το υγιές εντερικό μικροβίωμα έχει μεγάλη ποικιλομορφία και αποτελείται από τρισεκατομμύρια μικρόβια που κατοικούν στο έντερο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι  το εντερικό μικροβίωμα συνδέεται με τη λειτουργία των πνευμόνων μέσω του άξονα εντέρου-πνευμόνων (intestinal-lung axis). Υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος σχετίζονται με τη δυσβίωση του εντερικού μικροβιώματος. Αλλαγές στη σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος επηρεάζουν τη φυσική και προσαρμοστική ανοσολογική απόκριση και επομένως και την ανοσολογική απόκριση των πνευμόνων. Οι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στον εντερικό σωλήνα μεταβολίζουν τις φυτικές ίνες και παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου.  Τα υψηλά επίπεδα  λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου συνδέονται με μειωμένο ρίσκο αλλεργικής φλεγμονής στα πνευμόνια. Η διατροφή πλούσια σε λιπαρά μπορεί να επιδεινώσει τη φλεγμονή με το να επηρεάζει αρνητικά το εντερικό μικροβίωμα. Μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά μπορεί να επιδεινώσει τη φλεγμονή, αφού επηρεάζει αρνητικά το εντερικό μικροβίωμα.

Βιταμίνη D

Έρευνες έχουν δείξει ότι η ανεπάρκεια και έλλειψη σε βιταμίνη D σχετίζεται με τον αυξημένο επιπολασμό του άσθματος. Η βιταμίνη D μπορεί να λειτουργεί προστατευτικά ως προς το άσθμα και λόγω της αντιφλεγμονώδης δράσης της και γιατί σχετίζεται με μεγαλύτερο FEV1.

Παχυσαρκία

Τέλος, η παχυσαρκία σχετίζεται με χειρότερο έλεγχο του άσθματος. Ο λόγος είναι ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με φλεγμονές, οι οποίες μπορούν τα επιδεινώσουν το άσθμα.

Η διατροφή, λοιπόν, μπορεί να επηρεάσει ανοσολογικές διαδικασίες οι οποίες εμπλέκονται στην εξέλιξη του άσθματος.

διατροφή και αντιμετώπιση της πάθησης

Αν χρειάζεσαι εξατομικευμένες συμβουλές διατροφής, μπορείς να κλείσεις το ραντεβού σου εδώ.

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  •   Papadopoulos NG, Arakawa H, Carlsen KH, Custovic A, Gern J, Lemanske R, Rosario N. International consensus on (ICON) pediatroc asthma. Allergy 2016;71:139-153. doi: 10.1111/all.1282
  •   Janda, L., Mihalčin, M. & Šťastná, M. Is a healthy microbiome responsible for lower mortality in COVID-19?. Biologia 2021;76:819-829. doi:10.2478/s11756-020-00614-8
  • Belkaid Y & Hand TW. Role of the microbiota in immunity and inflammation. Cell 2014;157:121–141. doi:10.1016/j.cell.2014.03.011
  •   Trompette A, Gollwitzer E, Yadava K. et al. Gut microbiota metabolism of dietary fiber influences allergic airway disease and hematopoiesis. Nature Medicine 2014;20:159–166. doi:10.1038/nm.3444
  •   Bédard A, Li Z, Ait-Hadad W, Camargo CA Jr, Leynaert B, Pison C, Dumas O, Varraso R. The Role of Nutritional Factors in Asthma: Challenges and Opportunities for Epidemiological Research. International Journal of Environmental Research and Public Health 2021;18:3013. doi: 10.3390/ijerph18063013. 
  • Alwarith J, Kahleova H, Crosby L, Brooks A, Brandon L, Levin SM, Barnard ND. The role of nutrition in asthma prevention and treatment. Nutrition Revies 2020;78:928-938. doi: 10.1093/nutrit/nuaa005.