Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (ΚΑΝ) είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει νοσήματα που επηρεάζουν την καρδιά και τα αγγεία. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, τα αγγεία τροφοδοτούν την καρδιά, τον εγκέφαλο ή οποιοδήποτε άλλο όργανο του σώματος με αίμα.
Στα καρδιαγγειακά νοσήματα διακόπτεται ή δυσχεραίνεται η παροχή αίματος και τα αγγεία δεν μπορούν να τροφοδοτήσουν επαρκώς ή και καθόλου τα όργανα αυτά. Αυτή η ανεπαρκής παροχή αίματος οφείλεται σε:
- Αθηροσκλήρωση (στένωση των αγγείων)
- Θρόμβωσης
- Ρήξη αγγείων
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν 4 βασικοί διαφορετικοί τύποι καρδιαγγειακών νοσημάτων:
- η στεφανιαία νόσος
- το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
- η περιφερική αρτηριακή νόσος και
- τα ανευρύσματα
Η στεφανιαία νόσος μπορεί να εκδηλωθεί ως στηθάγχη, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ξαφνικό θάνατο. Το εγκεφαλικό ως παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή εγκεφαλικό επεισόδιο, η περιφερική αρτηριακή νόσος εκδηλώνεται σε διάφορα στάδια. Αρχικά, έχουμε πόνο κατά τη βάδιση, στη συνέχεια ισχαιμικό πόνο κατά την ηρεμία, δερματικές βλάβες και τελικά γάγγραινα. Το συχνότερο εντόπισμα των ανευρυσμάτων είναι στην αορτή, στις αρτηρίες του εγκεφάλου ή στην ιγνυακή αρτηρία (αρτηρία πίσω από το γόνατο).
Πώς αναπτύσσονται τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, τα ΚΑΝ αναπτύσσονται κυρίως είτε λόγω αθηροσκλήρωσης είτε λόγω θρόμβωσης. Η ρήξη αγγείων είναι συνήθως μόνο τραυματική (π.χ. στην περίπτωση ανευρύσματος ή ατυχήματος) ή ιατρογενής (λάθος ιατρικός χειρισμός).
Αθηροσκλήρωση
Αθηροσκλήρωση είναι η συσσώρευση πλάκας στα τοιχώματα των αγγείων. Τα αγγεία στο εσωτερικό καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα ενδοθηλιακών κυττάρων (ενδοθήλιο), το οποίο διατηρεί το εσωτερικό των αγγείων λείο για να ρέει το αίμα εύκολα. Η αθηροσκλήρωση αρχίζει όταν το ενδοθήλιο υποστεί βλάβη. Η βλάβη μπορεί να προκληθεί από φλεγμονώδεις διαδικασίες και αυξημένα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα (χοληστερόλη, LDL-χοληστερόλη).
Στο σημείο του ενδοθηλίου που έχει υποστεί βλάβη αρχίζουν και εναποτίθενται διάφορες ουσίες όπως λιπίδια, ασβέστιο, και έτσι δημιουργείται τελικά η αθηρωματική πλάκα. Η αθηρωματική πλάκα μπορεί να μεγαλώσει τόσο πολύ που προκαλεί στένωση και μπορεί να φράξει μέχρι και την αρτηρία διακόπτοντας τη ροή του αίματος.
Θρόμβωση
Θρόμβωση είναι η δημιουργία ενός θρόμβου μέσα σε ένα αγγείο. Ο θρόμβος εμποδίζει την κυκλοφορία του αίματος μέσα στα αγγεία. Από τι, όμως, μπορεί να δημιουργηθεί ένας θρόμβος; Μπορεί να δημιουργηθεί λόγω:
- στάσης του αίματος ενός αγγείου (για αυτό είναι σημαντικό να περπατάμε)
- ενδοθηλιακή βλάβη (από φλεγμονώδεις διαδικασίες) ή
- υπερπηκτικότητα (σε ορισμένα άτομα το αίμα πήζει πιο εύκολα λόγω γενετικής ή επίκτητων παραγόντων).
Ο θρόμβος μπορεί να μεγαλώσει και να φράξει την αρτηρία σε εκείνο το σημείο. Διαφορετικά μπορεί να ρέει μέσα στην αρτηρία και να φράξει ένα άλλο σημείο (σε αυτήν την περίπτωση κάνουμε λόγο για εμβολή). Εμβολή μπορεί, για παράδειγμα, να προκύψει από:
- θρόμβο
- σπασμένη αθηρωματική πλάκα
- αέρα από σύριγγα
- αμνιακό υγρό στις έγκυες
Πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων
Έχουμε δύο τύπους πρόληψης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Την πρωτογενή και τη δευτερογενή. Η δευτερογενής πρόληψη είναι πολύ σημαντική γιατί κάποιος που έχει πάθει κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα στο παρελθόν έχει μεγαλύτερη πιθανότητα για ένα επόμενο καρδιαγγειακό επεισόδιο στο μέλλον (Li et al., 2019; Gunnoo et al., 2016).
Πηγή: Alves-Silva et al., Molecules, 2021
Παράγοντες που μπορούμε να τροποποιήσουμε και έτσι να μεταβάλλουμε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο είναι:
- η παχυσαρκία
- ο σακχαρώδης διαβήτης
- οι δυσλιπιδαιμίες
- η υπέρταση
- το κάπνισμα
- η κατανάλωση αλκοόλ
- η ανθυγιεινή διατροφή
- η σωματική δραστηριότητα και
- οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Διατροφή και καρδιαγγειακά νοσήματα
Τα πεδία δράσης της διατροφικής αντιμετώπισης βασίζονται στους λόγους που οδηγούν στη μειωμένη παροχή αίματος:
- στένωση (αθηροσκλήρωση) και
- θρόμβωση
Στόχος της διατροφικής αγωγής είναι η μείωση της περεταίρω αύξησης του μεγέθους της αθηρωματικής πλάκας, η μη δημιουργία θρόμβου, η μείωση της χρόνιας φλεγμονής και η διαχείριση διατροφικών παραγόντων που σχετίζονται με τη φαρμακευτική αγωγή (π.χ. συγκεκριμένα αντιπηκτικά).
Πιο συγκεκριμένα, από την πλευρά της διατροφής θα πρέπει να διαχειριστούμε την παχυσαρκία, τον σακχαρώδη διαβήτη, τις δυσλιπιδαιμίες, την υπέρταση και την υιοθέτηση μιας διατροφής με αντιφλεγμονώδεις ουσίες.
Οι δίαιτες DASH, Portfolio και η Μεσογειακή Δίαιτα φαίνεται ότι είναι οι πιο αποτελεσματικές δίαιτες για την αντιμετώπιση των ΚΑΝ. Περιλαμβάνουν κυρίως φυτικής προέλευσης τροφές και λιγότερο ζωικές τροφές. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνουν τροφές πλούσιες σε:
- φυτικές πρωτεΐνες (όσπρια, προϊόντα σόγιας, ξηρούς καρπούς και σπόρους)
- τροφές με διαλυτές φυτικές ίνες
- φρούτα
- λαχανικά
- ελαιόλαδο
- λιπαρά ψάρια
Επιπλέον, υπάρχουν ερευνητικά στοιχεία που δείχνουν ότι τροφές εμπλουτισμένες με φυτικές στερόλες και συμπληρώματα διατροφής με κόκκινη μαγιά ρυζιού μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της αυξημένης χοληστερόλης και LDL-χοληστερόλης και έτσι να μειώσουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Αποποίηση ευθύνης
Οι πληροφορίες που παρέχονται στο παρόν ιστολόγιο έχουν ενημερωτικό και μόνο χαρακτήρα και δεν προορίζονται για τη διάγνωση ή τη θεραπεία τυχόν ιατρικών θεμάτων. Ουδεμία από τις αναγραφόμενες πληροφορίες έχει πρόθεση να υποκαταστήσει οποιαδήποτε εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία. Χρειάζεται πάντα να ζητάτε ατομικές συμβουλές, προσαρμοσμένες στις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες, από τον προσωπικό γιατρό και διαιτολόγο σας. Αν θέλετε το δικό σας εξατομικευμένο πρόγραμμα μπορείτε να κλείσετε online το ραντεβού σας ή να τηλεφωνήσετε στο 2310 229 099.
