Διάρροια, δυσκοιλιότητα, φουσκώματα, κοιλιακό άλγος, πολλά αέρια: μια συλλογή συμπτωμάτων που χαρακτηρίζει το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS). Αν ταλαιπωρείσαι από τα παραπάνω συμπτώματα, τότε αυτό το άρθρο θα σου φανεί πολύ χρήσιμο! Πάμε να μάθουμε τα πάντα για τη διατροφή και το ευερέθιστο έντερο.
Τι είναι το Ευερέθιστο Έντερο;
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) ή κοινώς σπαστική κολίτιδα (στα αγγλικά Irritable Bowel Syndrome -IBS), είναι ένα σύνηθες σύνδρομο που επηρεάζει το 7-21% του πληθυσμού. Εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες καθώς και σε άτομα κάτω των 50 ετών. Το ΣΕΕ είναι μια διαταραχή στη λειτουργικότητα του πεπτικού σωλήνα χωρίς όμως να υπάρχει κάποια οργανική διαταραχή. Αυτό σημαίνει ότι το ΣΕΕ είναι ένα σύνδρομο και όχι μια πάθηση το οποίο μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής κάποιου αλλά όχι το προσδόκιμο όριο ζωής του.
Με απλά λόγια, τα συμπτώματα της διάρροιας, δυσκοιλιότητας, φουσκώματος, κοιλιακού άλγους και τα αέρια περιγράφονται ως ΣΕΕ.
Τι προκαλεί το Ευερέθιστο Έντερο;
Δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί τι προκαλεί το Ευερέθιστο Έντερο. Παράγοντες που μπορούν να το προκαλέσουν είναι το άγχος, κάποια λοίμωξη στο έντερο, τα αντιβιοτικά, το οικογενειακό ιστορικό, ή η κατάθλιψη. Τα συμπτώματα, όμως, μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής και μπορούν να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται χωρίς φαινομενικά ουσιαστικό λόγο. Μια αγχωτική καθημερινότητα γεμάτη στρες και άγχος ενδέχεται να κάνει τα συμπτώματα πιο έντονα.
Πώς γίνεται η διάγνωση για το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου;
Αρχικά, θα πρέπει να γίνει διεξαγωγή εργαστηριακών εξετάσεων και έλεγχος συμπτωμάτων από ειδικό γαστρεντερολόγο για να αποκλειστούν άλλες ιατρικές καταστάσεις οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία του εντέρου (ενδεικτικά εξετάσεις για αντισώματα tTG-IgA -έλεγχος για κοιλιοκάκη, δείκτες φλεγμονής -CRP, ταχύτητα καθίζησης, ιδανικά γαστροσκόπηση/κολονοσκόπηση για να έχουμε πλήρη κλινική εικόνα του εντέρου).
Αφού, λοιπόν, αποκλειστούν άλλες παθήσεις του εντέρου, για να γίνει η διάγνωση του ΣΕΕ ο ασθενής θα πρέπει να υποφέρει από χρόνιο κοιλιακό άλγος για τουλάχιστον μία μέρα την εβδομάδα του τελευταίους έξι μήνες και να ισχύουν 2 από τα παρακάτω:
- Πόνος κατά την αφόδευση
- Αλλαγές στη συχνότητα κενώσεων (περισσότερες ή λιγότερες κενώσεις)
- Αλλαγές στη μορφή των κοπράνων
(Κριτήρια Ρώμη IV για το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου)
Υπάρχουν 4 διαφορετικοί τύποι ΣΕΕ:
- ΣΕΕ όπου η διαρροϊκές κενώσεις είναι οι επικρατέστερες
- ΣΕΕ όπου η δυσκοιλιότητα είναι η επικρατέστερη
- ΣΕΕ μικτού τύπου (εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας)
- ΣΕΕ απροσδιόριστου τύπου
Αφού, λοιπόν, έχουμε τη διάγνωση και τον τύπο του ΣΕΕ καλό είναι ο ασθενής να επισκεφτεί κάποιον εξειδικευμένο κλινικό διαιτολόγο στο Ευερέθιστο Έντερο.
Τι διατροφή να ακολουθήσω για το Ευερέθιστο Έντερο;
Συγκεκριμένες διατροφικές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ. Θα πρέπει πρώτα να γίνει αξιολόγηση των διατροφικών συνηθειών. Αυτό θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε πιθανές τροφές που πυροδοτούν τα συμπτώματα του ΣΕΕ.
Αρχικά, για τη διαχείριση του ΣΕΕ προτείνουμε την αποφυγή:
- Πολύ λιπαρών τροφών
- Ροφημάτων με πολλή καφεΐνη
- Αλκοολούχων ποτών
- Καυτερών φαγητών
- Σκόρδου και κρεμμυδιού
- Γλυκαντικών ουσιών
Και ταυτόχρονα συστήνουμε:
- Μικρά συχνά γεύματα και όχι ακατάστατες ώρες γευμάτων
- Επαρκή κατανάλωση υγρών (ενημερώσου πλήρως σχετικά με το νερό εδώ)
Τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου δεν υποχωρούν, τι να κάνω;
Αν τα συμπτώματα του ΣΕΕ δεν υποχωρήσουν, τότε καλό είναι να συζητήσεις με τον γαστρεντερολόγο σου την πιθανότητα να ακολουθήσεις τη δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs.
Τι είναι τα FODMAPs;
Τα FODMAPs είναι ένας συγκεκριμένος τύπος υδατανθράκων (Fermentable, Oligo-saccharides, Di-saccharides, Mono-saccharides And Polyols) που πυροδοτούν τα συμπτώματα του ΣΕΕ.
Πώς πυροδοτούν τα FODMAPs τα συμπτώματα του Ευερέθιστου Εντέρου;
Τα FODMAPs δεν απορροφώνται στο λεπτό έντερο και πηγαίνουν ανέπαφα στο παχύ έντερο. (Τα FODMAPs δεν απορροφώνται πλήρως σε κανέναν, αλλά άτομα που δεν υποφέρουν από το Σύνδρομο του Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) δεν βιώνουν τα παραπάνω συμπτώματα). Στο παχύ έντερο υπάρχουν δισεκατομμύρια βακτήρια. Τα βακτήρια αυτά προκαλούν ζύμωση στα FODMAPs και έτσι δημιουργούνται αέρια, προκαλώντας στη συνέχεια τα φουσκώματα.
Οι διαρροϊκές κενώσεις που παρατηρούνται σε κάποιες περιπτώσεις του ΣΕΕ οφείλονται στο φαινόμενο της όσμωσης που αυξάνει την ποσότητα νερού στο παχύ έντερο κάνοντας τις κενώσεις πιο υδαρείς.
Η μείωση των FODMAPs από τη διατροφή βελτιώνει τα συμπτώματα στο 50-76% των ατόμων που υποφέρουν από ΣΕΕ. Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs εκτός από το Ευερέθιστο Έντερο μπορεί να ωφελήσει και άτομα με ενδομητρίωση, ιδιοπαθή φλεγμονώδη εντερική νόσο (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα).
Σε ποιες τροφές βρίσκουμε FODMAPs;
Τα FODMAPs βρίσκονται σε πολλές τροφές. Οι διαφορετικοί τύποι FODMAPs είναι:
- Φρουκτάνες (π.χ. σιτάρι, σίκαλη)
- Γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (π.χ. όσπρια)
- Πολυόλες (π.χ. σορβιτόλη, μαννιτόλη)
- Φρουκτόζη (π.χ. μέλι, σιρόπι αγαύης, μήλο)
- Λακτόζη (π.χ. γάλα, γιαούρτι)
Τι είναι η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs;
Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs είναι μία εκπαιδευτική διαδικασία που θα σε βοηθήσει να βρεις ποιες τροφές σου προκαλούν/επιδεινώνουν τα συμπτώματα του ΣΕΕ. Η δίαιτα αυτή έχει 3 στάδια:
Στάδιο 1: αποκλεισμός/περιορισμός τροφών που περιέχουν FODMAPs. (συνήθως το στάδιο αυτό διαρκεί 4-8 εβδομάδες). Το διάστημα 4-8 εβδομάδες είναι αρκετό για να βγάλουμε συμπεράσματα αν ο περιορισμός FODMAPs βελτιώνει το ΣΕΕ. Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs θα πρέπει να ακολουθείται επακριβώς για να μπορέσουμε να διαπιστώσουμε την αποτελεσματικότητα του περιορισμού των FODMAPs. Το στάδιο αυτό είναι απαραίτητο για να ηρεμήσει το έντερο. Το να εντοπίσει κανείς τις τροφές που πυροδοτούν τα συμπτώματα είναι πολύ δύσκολο στις φάσεις έξαρσης όπου το έντερο γίνεται και πιο ευαίσθητο σε κάποιες τροφές.
Στάδιο 2: σταδιακή επανεισαγωγή τροφών που περιέχουν FODMAPs και αξιολόγηση συμπτωμάτων μετά την κατανάλωσή τους. (συνήθως το στάδιο αυτό διαρκεί περίπου 10 εβδομάδες). Αν υπήρξε βελτίωση στα συμπτώματα του ΣΕΕ με τον περιορισμό των FODMAPs, θα πρέπει να διαπιστώσουμε ποιες τροφές που περιέχουν FODMAPs μπορείς να τις ανεχτείς. Ο καθένας ανέχεται διαφορετικά τις τροφές πλούσιες σε FODMAPs. Το να μπορέσουμε να εντοπίσουμε ποιες τροφές τελικά σου δημιουργούν τα συμπτώματα θα αυξήσει την ποικιλία στη διατροφή σου και θα διευρύνει τις διατροφικές επιλογές σου. Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο για μη νιώθεις περιορισμό όταν τρως αλλά και για τη γενικότερη υγεία του γαστρεντερικού συστήματος.
Στάδιο 3: εξατομίκευση διατροφής με βάση τα αποτελέσματα κατά την επανεισαγωγή των τροφών. Μακροπρόθεσμα η δίαιτα δεν είναι τόσο περιοριστική και δε θα έχεις τα συμπτώματα του ΣΕΕ που επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής σου. Θα πρέπει να συμβουλευτείς ένα διαιτολόγο, διατροφολόγο ειδικό στο ΣΕΕ για να σε καθοδηγήσει σε όλη τη διαδικασία της δίαιτας χαμηλής σε FODMAPs.
Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα για τη δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs εδώ.
Είναι δύσκολο να ακολουθήσω τη δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs;
Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs είναι μία περιοριστική διατροφή και ως εκ τούτου έχει με περιορισμένες επιλογές. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει κοινωνικά το άτομο. Από την άλλη, διαρκεί για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και έπειτα το άτομο με ΣΕΕ θα πρέπει απλά να αποκλείσει μόνο τις τροφές που του/της πυροδοτούν τα συμπτώματα. Σε πρώτο στάδιο, ο/η ασθενής θα πρέπει να εξοικειωθεί με την ανάγνωση των διατροφικών ετικετών και να συμβουλευτεί κάποιον εξειδικευμένο διαιτολόγο
Μπορείς να κλείσεις το ραντεβού σου εδώ για εξατομικευμένες συμβουλές διατροφής.
Αποποίηση ευθύνης
Οι πληροφορίες που παρέχονται στο παρόν ιστολόγιο έχουν ενημερωτικό και μόνο χαρακτήρα και δεν προορίζονται για τη διάγνωση ή τη θεραπεία τυχόν ιατρικών θεμάτων. Ουδεμία από τις αναγραφόμενες πληροφορίες έχει πρόθεση να υποκαταστήσει οποιαδήποτε εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία. Χρειάζεται πάντα να ζητάτε ατομικές συμβουλές, προσαρμοσμένες στις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες, από τον προσωπικό γιατρό και διαιτολόγο σας. Αν θέλετε το δικό σας εξατομικευμένο πρόγραμμα μπορείτε να κλείσετε online το ραντεβού σας ή να τηλεφωνήσετε στο 2310 229 099.
Βιβλιογραφία
- Shepherd SJ, Lomer MC, Gibson PR. Short-chain carbohydrates and functional gastrointestinal disorders. Am J Gastroenterol. 2013;108:707-17. doi: 10.1038/ajg.2013.96.
- McKenzie YA, Bowyer RK, Leach H, Gulia P, Horobin J, O’Sullivan NA, Pettitt C, Reeves LB, Seamark L, Williams M, Thompson J, Lomer MC; (IBS Dietetic Guideline Review Group on behalf of Gastroenterology Specialist Group of the British Dietetic Association). British Dietetic Association systematic review and evidence-based practice guidelines for the dietary management of irritable bowel syndrome in adults (2016 update). J Hum Nutr Diet. 2016;29:549-75. doi: 10.1111/jhn.12385.
